στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου
ομοιότητες και ποιες διαφορές παρατηρείτε ανάμεσα στο απόσπασμα και στα
παραδοσιακά παραμύθια που γνωρίζετε. Σχολιάστε ειδικότερα μια ομοιότητα και μια
διαφορά που εντοπίσατε.
είναι απόσπασμα έντεχνου παραμυθιού και στα παραδοσιακά παραμύθια υπάρχουν
ομοιότητες και διαφορές. Τα κοινά χαρακτηριστικά που συνδέουν τα παραδοσιακά
παραμύθια με το απόσπασμα είναι πολλά και ως προς το περιεχόμενο και την
τεχνική:
- Έχουν και τα δύο ψυχαγωγικό και παιδαγωγικό στόχο. Δηλαδή, ο λαϊκός δημιουργός αλλά και ο
απλός αφηγητής ενός παραμυθιού επιδιώκει να ευχαριστήσει, να γοητεύσει αλλά και
να διδάξει τους ακροατές του. Το ίδιο και ο συγγραφέας του κειμένου. - Ο ήρωας παραμένει ανώνυμος και αναφέρεται μόνο με μια βασική
ιδιότητά του, ο μικρός πρίγκιπας ,η όμορφη βασιλοπούλα, η κακιά μάγισσα, ο κοντορεβιθούλης. - Οι ήρωες των παραμυθιών είναι πάντα νέοι, χωρίς παρελθόν και μέλλον, δηλαδή δεν ξέρουμε
τίποτα για την προηγούμενή τους ζωή. - Όπως στα παραδοσιακά παραμύθια έτσι και σε αυτό το παραμύθι η
ιστορία τοποθετείται σε αόριστο τόπο και κυρίως αόριστο χρόνο. Ο πλανήτης του
πρίγκιπα ανήκει σε ένα άλλο σύμπαν, που δεν διευκρινίζεται πού βρίσκεται και ο χρόνος που διαδραματίζονται τα γεγονότα
δεν είναι ξεκάθαρος. - Υπάρχει και στα δύο ενδιαφέρουσα πλοκή. Κάθε φορά εξελίσσεται μόνο
μία ιστορία, δηλαδή παράλληλα με αυτή δεν διαδραματίζονται άλλα γεγονότα. Στον
μικρό πρίγκιπα μάλιστα η δομή στηρίζεται σε μικρές ιστορίες, κατά τις οποίες
παίρνουν μέρος δύο μόνο πρόσωπα, ποτέ τρία και είναι διδακτικές. - Ο ήρωας ή η ηρωίδα ενός παραμυθιού εμπλέκεται σε μια περιπέτεια
και περνάει διάφορες δοκιμασίες, για να ωριμάσει και να κατακτήσει μια ήρεμη
ζωή. - Όλα σχεδόν τα λαϊκά παραμύθια έχουν ευτυχές τέλος. Ο ήρωας που είναι
συνήθως αδύνατος και κατατρεγμένος στο τέλος δικαιώνεται και νικά. - Και στα δύο ο ήρωας ταξιδεύει. Έτσι, η ιστορία δεν περιορίζεται σε
έναν τόπο. - Και στα δύο υπάρχει το στοιχείο της υπερβολής, απίστευτα γεγονότα
και εξωπραγματικές καταστάσεις. Συνήθως ο ήρωας συναντά ζώα, που έχουν επίσης
κεντρικό ρόλο και καμιά φορά είναι και οι κύριοι ήρωες της ιστορίας. - Τα ζώα έχουν ανθρώπινες ιδιότητες και χαρακτηριστικά. μπορεί να
εκπροσωπούν το καλό ή το κακό και αρκετές φορές συνομιλούν με τους ανθρώπους. Ακόμα
και άψυχα αντικείμενα, όπως ένα δακτυλίδι, μια πέτρα, ένα μήλο, ένα ζευγάρι
παπούτσια, ένα τριαντάφυλλο έχουν
μαγικές ιδιότητες. - Η φύση, τα στοιχεία του φυσικού κόσμου, νερά, λίμνες, σπηλιές, βουνά επενεργούν στην
εξέλιξη της ιστορίας. - Στα περισσότερα παραμύθια υπάρχουν βασιλιάδες και πρίγκιπες. Έτσι,
και στο Μικρό πρίγκιπα κεντρικό πρόσωπο είναι ένα παιδί, που είναι πρίγκιπας.
Το παραδοσιακό παραμύθι είναι λαϊκό δημιούργημα ενώ ο Μικρός πρίγκιπας είναι έντεχνο αφήγημα,
λόγιο και άρα ατομικό.
Το παραμύθι είναι μέρος της προφορικής παράδοσης, δηλαδή
μεταδίδεται από γενιά σε γενιά προφορικά, ζωντανεύει με την αφήγηση και όχι με
την ανάγνωση.
Είναι ευνόητο ότι κάθε αφηγητής
αποδίδει το λαϊκό παραμύθι με τον δικό του τρόπο και το εμπλουτίζει ανάλογα με το ταλέντο του αλλά και τους
ακροατές του. Γι αυτό και τα παραμύθια σώζονται
σε πολλές παραλλαγές, ενώ
φυσικά ο Μικρός πρίγκιπας έχει αυτή και μόνο τη μορφή και το περιεχόμενο.
Ενώ στα λαϊκά παραμύθια οι ήρωες είναι συναισθηματικά ρηχοί, δεν
έχουν ιδιαίτερους προβληματισμούς και υπαρξιακές αγωνίες, δηλαδή ποιο είναι το
νόημα της ζωής,της φιλίας, της αγάπης κ.λ.π. , στο Μικρό πρίγκιπα είναι φανερή
η φιλοσοφική αναζήτηση του ήρωα, δηλαδή ψάχνει την αλήθεια για τη ζωή.
πολλά επίθετα. Σε κάθε σκηνή παρόντα είναι το πολύ
δύο πρόσωπα και ποτέ περισσότερα.
μικρού πρίγκιπα, ένα στοιχείο που δεν συναντούμε στα άλλα παραμύθια, καθώς και
ότι η συναισθηματική σχέση του με το τριαντάφυλλο διατηρείται μέχρι το τέλος
αυτό που δίνει ο Μικρός πρίγκιπας,
συγκίνηση.
ιδιαίτερη εντύπωση όσον αφορά τη διαφορά του λαϊκού και λόγιου παραμυθιού είναι
ότι ο λαός δημιουργούσε ένα παραμύθι, επειδή ήταν μέρος της παράδοσής και
καθημερινότητάς του και δεν είχε ποτέ εμπορικό στόχο. Αυτό δεν τον εμπόδισε να
πλάσει παραμύθια αθάνατα, αληθινά αριστουργήματα, τα οποία ενέπνευσαν και
εμπνέουν λογοτέχνες και άλλους καλλιτέχνες. Αντίθετα, στα λόγια παραμύθια,
χωρίς να είναι αυτό πάντα αρνητικό, ένας από τους στόχους είναι η αναγνωστική ανταπόκριση και η εκδοτική-
εμπορική επιτυχία.
Σχετικά με τις
ομοιότητες των δύο δημιουργημάτων, μπορούμε να υπογραμμίσουμε το γεγονός ότι
έχουν μήνυμα διδακτικό και βοηθούν το παιδί να κοινωνικοποιηθεί με ευχάριστο
και ανώδυνο τρόπο. Σχεδόν στο σύνολό τους τα παραμύθια διδάσκουν ότι η χαρά και
η ευτυχία του ανθρώπου έρχεται μετά από περιπέτειες και δοκιμασίες και μόνο χάρις
στη φρόνησή του και την καλοσύνη του.
ποιο λόγο ο πρίγκιπας λυπήθηκε όταν είδε τον ανθισμένο τριανταφυλλόκηπο; Πώς
αντιμετώπισε τελικά την αρχική στενοχώρια του;
τον κήπο με τα τριαντάφυλλα έμεινε κατάπληκτος, ταράχτηκε, λυπήθηκε πολύ και
άρχισε να κλαίει. Ανακάλυψε ότι το τριαντάφυλλό του δεν ήταν το μοναδικό στο
σύμπαν. Νόμισε ότι η αυτό που έκανε πολύτιμο το τριαντάφυλλο ήταν η σπανιότητά
του και κυρίως η βεβαιότητα ότι κανένας άλλος πρίγκιπας δεν θα μπορούσε να έχει
ένα τέτοιο στην κατοχή του. Αυτή η αποκλειστικότητα τού έδινε κύρος, φήμη και γόητρο. Μετά την
ανακάλυψη της αλήθειας ένιωσε ξεγελασμένος και φτωχός, αφού μέχρι τώρα αγαπούσε
κάτι συνηθισμένο, άρα ασήμαντο. Στενοχωρήθηκε ακόμη και ντράπηκε, γιατί
σκέφτηκε την απογοήτευση και την ταπείνωση, που θα ένιωθε το τριαντάφυλλο, όταν
μάθαινε ότι υπάρχουν αμέτρητα πανομοιότυπα λουλούδια σαν κι αυτό. Όλος ο κόσμος
του κατέρρευσε, ακόμα και η αυτοεκτίμησή του, αφού χωρίς ένα μοναδικό λουλούδι
δεν ήταν δα και σπουδαίος πρίγκιπας. Αρχικά λοιπόν έκλαψε, απογοητεύτηκε και
εντυπωσιάστηκε από την κενή ομορφιά των άλλων λουλουδιών.
όμως με την αλεπού, συνειδητοποίησε ότι το τριαντάφυλλό του ήταν πράγματι μοναδικό
και αναντικατάστατο, όχι επειδή είχε ειδικά χαρίσματα, αλλά επειδή του
ενέπνευσε αγάπη και την επιθυμία να το φροντίζει για πάντα. Η αλεπού του δίδαξε
ότι το τριαντάφυλλό του ήταν το μοναδικό στον κόσμο, επειδή το αγαπούσε,
νοιαζόταν για αυτό και το προστάτευε. Ανησυχούσε, όταν το τριαντάφυλλο μελαγχολούσε,
γκρίνιαζε, κρύωνε, ακόμη και όταν υποκρινόταν ότι είναι άρρωστο. Θυμήθηκε πόσο χρόνο αφιέρωσε με
τη θέλησή του στο τριαντάφυλλό του, ότι ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της
καθημερινότητάς του και κυρίως ότι θα μπορούσε και να πεθάνει γι΄αυτό. Συνειδητοποίησε ότι η ουσία των πραγμάτων δε
βρίσκεται στα μάτια αλλά στην καρδιά. Τότε τα άλλα λουλούδια τού φάνηκαν
ψεύτικα, κενά και αδιάφορα και έπαψαν να τον συγκινούν. Έτσι, ο μικρός πρίγκιπας επανεκτίμησε το ακριβό
τριαντάφυλλό του, του συγχώρησε «τα άγαρμπα καμώματά του» το νοστάλγησε
και το αγάπησε περισσότερο.
3. Τι
ρόλο παίζει στο απόσπασμα η αλεπού; Σχολιάστε την επίδραση που έχει στο μικρό
πρίγκιπα.
στο απόσπασμα είναι συμβολική, όπως συμβολικό είναι. κάθε πλάσμα που συναντάει
ο πρίγκιπας στο ταξίδι του, ο φαραναύτης, ο ματαιόδοξος, το φίδι. Η αλεπού
συνήθως στα παραμύθια είναι σύμβολο πονηριάς, που απεργάζεται το κακό ή
τουλάχιστον προσπαθεί να ωφελήσει μόνο τον εαυτό της. Όμως εδώ είναι σύμβολο
σοφίας. Είναι η παρουσία- καταλύτης που θα
επιταχύνει την πνευματική και
συναισθηματική εξέλιξη του ήρωα. Ισοδυναμεί
με έναν πνευματικό οδηγό, έναν μέντορα που μυεί τον πρίγκιπα σε
πρωτόγνωρες σκέψεις και τον προάγει ηθικά. Είναι, δηλαδή, ένας φωτισμένος δάσκαλος
και καθοδηγεί μεθοδικά το νεαρό πρίγκιπα να δει αλήθειες που ούτε καν
υποψιαζόταν και να κοινωνικοποιηθεί. Η
αλεπού, λοιπόν, βοηθάει τον πρίγκιπα να εξελιχτεί και να ωριμάσει.
αλεπού δίνει στον μικρό πρίγκιπα ένα μάθημα ζωής. Τον βοηθά να κατανοήσει την
έννοια της αγάπης, της φιλίας, της συντροφικότητας, των ψυχικών δεσμών. Του
μαθαίνει ότι οι σχέσεις δεν είναι δώρο, ούτε εύρημα της τύχης αλλά κατάκτηση
μιας ώριμης προσωπικότητας. Η φιλία και η αγάπη θέλει αγώνα, κόπο και πόνο∙ καλλιεργείται και βαθαίνει με
κοινή προσπάθεια και ανθίζει με το χρόνο. Ο πρίγκιπας που είναι έτοιμος να
ταξιδέψει σε όλον τον κόσμο,για να γνωρίσει φίλους, καταλαβαίνει ότι μια
φευγαλέα επαφή με τους άλλους δεν είναι σχέση, ούτε καν γνωριμία. Νιώθει ότι η αγάπη είναι ευθύνη, έχει χαρές αλλά έχει και
υποχρεώσεις. Η αλεπού λοιπόν ως δάσκαλος τού μαθαίνει τη διαδικασία του
ημερώματος, τον μυεί στην αγάπη και τον προτρέπει να εκτιμά τους ανθρώπους για την ουσία τους και
όχι για επιφανειακές τους ιδιότητες. Άλλωστε,
όπως λέει κι ο Μικρός πρίγκιπας: « Πριν ήμουν πολύ νέος για να ξέρω να αγαπώ».
και γιατί παρουσιάζει η αλεπού τη διαδικασία του ημερώματος στο μικρό πρίγκιπα;
Πιστεύετε ότι τον βοήθησε να καταλάβει τι είναι το «ημέρωμα» και πώς γίνεται;
την επικοινωνία με τον πρίγκιπα ακόμη και την απλή προσέγγιση, εξηγώντας ότι δεν
είναι ημερωμένη. Έπειτα του ζητά να την ημερώσει. Του παρουσιάζει τη διαδικασία
εμπειρικά και όχι θεωρητικά.
ημερώματος, σύμφωνα με την αλεπού, βασίζεται σε κάποιους κανόνες. Στην αρχή
πρέπει ο μικρός πρίγκιπας να καθίσει σε μια ασφαλή απόσταση από αυτήν και να
έχει αρκετή υπομονή. Υπάρχουν όρια, δηλαδή, τα οποία οφείλει να σεβαστεί. Κάθε
μέρα ο πρίγκιπας θα έρχεται πιο κοντά της. Αυτό που θα πρέπει να κερδιθεί
μεταξύ τους πρώτα είναι η οικειότητα και κατόπιν η εμπιστοσύνη. Δεν πρέπει να
μιλάνε, γιατί τα λόγια κάνουν τις παρεξηγήσεις. Κάθε άνθρωπος μιλάει τη δική
του γλώσσα, γιατί είναι διαφορετικός. Προηγείται ο σεβασμός του άλλου και η άμεση επαφή, για να έλθει η αλληλοκατανόηση
και η βαθιά γνωριμία του άλλου. Η ώρα που θα συναντιούνται θα είναι επίσης συγκεκριμένη
έτσι, ώστε η αλεπού να προετοιμάζεται ψυχολογικά, γιατί για όλα υπάρχει κάποια
τελετή. Κι έτσι ο μικρός πρίγκιπας
ημέρωσε την αλεπού.
αλεπού έδωσε στον πρίγκιπα το χρόνο να επεξεργαστεί το νέο μάθημα ζωής που πήρε
και να εκτιμήσει τη φιλία τους ως συνειδητή επιλογή. Ασφαλώς αυτή η τελετή
βοήθησε τον πρίγκιπα να κατανοήσει τι σημαίνει ημέρωμα και αυτό φαίνεται από το
γεγονός ότι ξεπέρασε την απογοήτευσή του, επανεκτίμησε το τριαντάφυλλό του και
συνειδητοποίησε την αξία του.
νόημα έχει το «μυστικό» της αλεπούς: «μόνο με την καρδιά βλέπεις καλά. Την
ουσία δεν τη βλέπουν μάτια».
η αλεπού στον μικρό πρίγκιπα είναι ότι η ουσία των πραγμάτων δεν γίνεται
αντιληπτή με τα μάτια., παρά μόνο με την καρδιά. Η αλεπού εννοεί ότι η αληθινή γνωριμία του
άλλου, το πλησίασμα μιας άλλης ψυχής δεν γίνεται με τη λογική και την ψυχρή
κρίση αλλά μόνο με την αγάπη. Μόνο όταν αγαπάμε αληθινά, μπορούσε να κατανοήσουμε
και να νιώσουμε κάτι που είναι έξω από το «εγώ» μας. Μόνο η καρδιά δεν λέει
ψέματα, δεν κάνει επιφανειακές κρίσεις, δεν προσπερνά, δεν καταδικάζει επιπόλαια και δεν λαθεύει ποτέ.
παραμύθι αυτό έχει και φιλοσοφικό χαρακτήρα, η φράση αυτή επιδέχεται και μια
δεύτερη ερμηνεία: ο συγγραφέας διατυπώνει τη θέση του για την κατάκτηση της
γνώσης και της αλήθειας. Ως οπαδός του σύγχρονού του, Γάλλου φιλοσόφου Ερίκ Μπερξόν, απορρίπτει τις
αισθήσεις και τη διάνοια ως όργανα κατανόησης του κόσμου και στη θέση τους
τοποθετεί τη διαίσθηση. Πιστεύει, δηλαδή, ότι η όραση, η ακοή και οι υπόλοιπες
αισθήσεις δεν μας βοηθούν να δούμε την πραγματικότητα., αντίθετα μας
παραπλανούν και πολλές φορές συσκοτίζουν την αλήθεια. Η δε διάνοια μπορεί να
είναι χρήσιμη για την ερμηνεία φυσικών φαινομένων, αλλά δεν είναι χρήσιμη στην
κατανόηση της ζωής. Μόνο με την ενόραση, δηλαδή την άμεση διαίσθηση, το
ένστικτο μπορεί ο άνθρωπος να εμβαθύνει στα φαινόμενα και να εισχωρήσει στην
ουσία της ζωής. Η γνώση της ουσίας των πραγμάτων θα τον οδηγήσει τότε στην ευτυχία και την ολοκλήρωση.
Άκουσε τον μικρό πρίγκιπα εδώ:
Δείτε και εδώ: