Φύλλο εργασίας
Προπαρασκευαστικά
1. Πριν από όλα, ας αναζητήσουμε πληροφορίες για τον …Κάσπαρ Χάουζερ. Ας τις καταγράψουμε επιγραμματικά. Ο ίδιος ο συγγραφέας πάντως έχει σημειώσει: «Ο Κάσπαρ Χάουζερ ήταν ένα παιδί που βρέθηκε στη Γερμανία, μέσα στο δάσος. Βρέθηκε-δεν ήρθε. Και μεγαλωμένο πια, παλικάρι, δεν ήξερε να μιλήσει καθόλου-καμιάν ανθρώπινη γλώσσα. Όχι πως ήταν βουβό-να μιλήσει δεν ήξερε. Φαινότανε δηλαδή πως είχε ζήσει χωρίς τους ανθρώπους μακριά τους-δεν είχε μιλήσει με τους ανθρώπους, δεν τους ήξερε. Κανένας δεν έμαθε πώς έζησε τόσα χρόνια, πού κρυβόταν, πώς δεν βρήκε τους ανθρώπους.»
2. Προσδιορίστε τον τόπο και τον χρόνο, κατά τον οποίο διαδραματίζονται τα γεγονότα με βάση την περιγραφή του ήρωα.
3. «Κι αν θέλεις να ξέρεις» : Σε ποιον απευθύνεται ο Κώστας;
1.α. Διαβάστε το παραπάνω απόσπασμα. Γιατί στέκεται ο ήρωας κάθε βράδυ μπροστά σ΄αυτή
τη βιτρίνα; Τι τον εντυπωσιάζει; Τι ψάχνει να βρει;
2.α. “Κοιτάζω, λοιπόν, σαν να κοιτάζω, να ψάχνω μέσα τον εαυτό μου. Κάπου, λέω, πρέπει να βρίσκεται μέσα κι αυτός.” Βρίσκει τον εαυτό του μέσα στο έργο της δουλειάς του; Γιατί;
2.β. Ποια βασανιστικά συναισθήματα βιώνει ο ήρωας στην ξενιτιά εκτός από τη μοναξιά;
3.α. Γιατί κατά τη γνώμη σας δυσκολεύεται ο Κώστας να προσαρμοστεί στον ξένο τόπο; Ποιοι παράγοντες τον δυσκολεύουν; Τεκμηριώστε την απάντησή σας με κειμενικούς δείκτες.
-
- οι συνθήκες ζωής στη νέα χώρα;
- οι συνθήκες εργασίας;
- οι διαφορές της χώρας υποδοχής με την πατρίδα του (χώρα αποστολής)
- ο χαρακτήρας του;
3.β. Ποιες σκέψεις ή ενέργειες θα διευκόλυναν τη ζωή του και την ένταξή του στη χώρα φιλοξενίας; Με βάση αυτά που θα σκεφτείτε, γράψτε μια σύντομη επιστολή προς τον Κώστα, συμβουλεύοντάς τον.
4. Υπογραμμίστε τα σωστά αφηγηματικά
στοιχεία του κειμένου:
-
-
-
-
-
-
-
-
-
-
- Γραμμική αφήγηση
- τριτοπρόσωπη αφήγηση
- ετεροδιηγητικός
αφηγητής - άμεση αφήγηση
-
-
-
-
-
-
-
-
-
5. Ποιες σκέψεις κάνει και ποια συναισθήματα βιώνει ο ήρωας βλέποντας τους λαμπτήρες, που κατασκευάζει στο εργοστάσιο στη βιτρίνα του ΑΟΥΤΕΛ;
6. Ο Κώστας προέρχεται από ένα μικρό χωριό. Πιστεύετε ότι, αν καταγόταν από μια μεγάλη πόλη, θα ήταν ευκολότερη η προσαρμογή του στη Γερμανία του 60; ( Να δικαιολογήσετε τις απόψεις σας)
7. Να δικαιολογήσετε τον τίτλο του αποσπάσματος λαμβάνοντας υπόψη όσα διαβάσατε σχετικά με την αινιγματική ιστορία του Κάσπαρ Χάουζερ.
8. Να δώσετε δικό σας τίτλο στο απόσπασμα. Προσπαθήστε να παραλληλίσετε τον ήρωα με ένα άλλο πρόσωπο.
9. Ποια χωρία του κειμένου
φανερώνουν ότι ο Κώστας νιώθει “παράταιρος” στη Γερμανία;
10.Υποθέστε ότι ήσασταν παρών/ παρούσα στην εξομολόγηση του Κώστα. Προσπαθήστε να αποδώσετε το περιεχόμενο της αφήγησής του σε έναν δικό σας φίλο/η.
11.Βρείτε και καταγράψτε τα χωρία του κειμένου, τα οποία φανερώνουν την ύπαρξη του
αυτήκοου μάρτυρα της εξομολόγησης του Κώστα. Ποιος νομίζετε ότι είναι ο στόχος
του συγγραφέα, παρουσιάζοντας τις σκέψεις του Κώστα, σαν να τις εξομολογείται σε κάποιον άλλον;
12. α. Να επισημάνετε τις παρομοιώσεις του αποσπάσματος και να σχολιάστε τη λειτουργία
τους.
β. Αντικαταστήστε την παρομοίωση στο ακόλουθο χωρίο με μια δική σας.
Όλα πάνε με την ίδια τάξη που πήγαν και χτες – σαν να ‘ναι κάπου μια αόρατη τροχαία που τα ‘χει βάλει στη ρέγουλα*: Τάκα-τάκα στο εργοστάσιο. Τίκι-τίκι, τίκι-τίκι το ρολογάκι στη λεωφόρο.
13.Ποια συναισθήματα και σκέψεις σάς προκάλεσε το επίγραμμα του Κώστα για τον τάφο του;
14.Υπάρχουν στοιχεία σε όσα λέει ο Κώστας για την κοινωνική πραγματικότητα, έτσι όπως τη
βιώνει στη Γερμανία, που μπορείτε να τα συσχετίσετε με τις πρόσφατες συζητήσεις
για την «παγκοσμιοποίηση», δηλαδή την ιδέα ενός ενοποιημένου κόσμου που, μέσω
των οικονομικών, τεχνολογικών και πολιτιστικών εξελίξεων και αλλαγών, θα
υπερβαίνει τα σύνορα των κρατών;
15. “ο ξενότερος απ’ όλους τους ξένους της πολιτείας των ξένων” : Τι πετυχαίνει με την επανάληψη της λέξης ο συγγραφέας;
16. Ποια είναι η έρημη χώρα, τελικά;
Παράλληλα κείμενα
1α.Ακούστε και προσέξτε τους στίχους του ONE IN TEN του συγκροτήματος UB40. Θα μπορούσαν οι στίχοι αυτοί να συγκινήσουν τον Κώστα;
Στίχοι
I am the one in ten A number on a list I am the one in ten Even though I don’t exist Nobody Knows me Even though I’m always there A statistic, a reminder Of a world that doesn’t care My arms enfold the dole queue Malnutrition dulls my hair My eyes are black and lifeless With an underprivileged stare I’m the beggar on the corner Will no-one spare a dime? I’m the child that never learns to read ‘Cause no-one spared the time I am the one in ten,I’m the murderer and the victim The license with the gun I’m a sad and bruised old lady In an ally in a slum I’m a middle aged businessman With chronic heart disease I’m another teenage suicide In a street that has no trees
I am the one in ten, I’m a starving third world mother A refugee without a home I’m a house wife hooked on Valium I’m a Pensioner alone I’m a cancer ridden specter Covering the earth I’m another hungry baby I’m an accident of birth.
Κάντε την ίδια άσκηση με την 1α. ακούγοντας τα παρακάτω ελληνικά τραγούδια:
1β. Η φάμπρικα, Μουσική: Γιάννης Μαρκόπουλος, Στίχοι: Γιάννης Σκούρτης
1γ.Όταν βραδιάζει στην ξενιτιά, Μουσική: Θεόδωρος Δερβενιώτης, Στίχοι: Κώστας Βίρβος
3. Διαβάστε προσεκτικά το απόσπασμααπό το βιβλίο του Βαλτινού. Το κείμενο αυτό (υποτίθεται ότι) είναι ένα ρεπορτάζ εφημερίδας, δημοσιευμένο στις 4 Απριλίου 1961, όπου δίνονται πληροφορίες για το μεταναστευτικό ρεύμα των Ελλήνων προς τις γερμανικές βιομηχανίες. Πώςσυσχετίζεται με το απόσπασμα του Χατζή;
[Στοιχεία για τη δεκαετία του ’60]
4 Απριλίου [1961]. Άνω των 50.000 Ελλήνων εργατών πιστεύεται ότι θα απασχοληθούν εις τας γερμανικάς βιομηχανίας εντός του τρέχοντος έτους. Ήδη υπεγράφη εις την Βόννην η πρώτη ελληνογερμανική σύμβασις, δι’ ης προβλέπεται η δυνατότης τωνεπιθυμούντων προς μετάβασιν και εργασίαν εις την Δυτικήν Γερμανίαν και
καθορίζονται οι όροι και τα κριτήρια της επιλογής τούτων. Η ως άνω σύμβασις, την οποίαν από ελληνικής πλευράς υπέγραψαν ο διπλωματικός υπάλληλος κύριος Τετενές, ο εκπρόσωπος του Υπουργείου Εργασίας κύριος Μαλατέστας και εις υπάλληλος της υπηρεσίας μεταναστεύσεως του Υπουργείου Εσωτερικών, ορίζει μεταξύ των άλλων ότι αι δαπάναι μεταβάσεως θα βαρύνουν τη γερμανικήν κυβέρνησιν και τους Γερμανούς εργοδότας. Ακόμη καθορίζει τον τύπον τής μεταξύ εργατών και εργοδότου υπογραφησομένης συλλογικής συμβάσεως καθώς και το θέμα των εξόδων της επιστροφής.
Στοιχεία για
τη δεκαετία του ’60, Στιγμή,1989.σελ.44
4. Διαβάστε το ποίημα του Μανόλη Πρατικάκη και απαντήστε στα ακόλουθα ερωτήματα:
α) πώς συνδέεται το ποίημα με το ανθολογούμενο απόσπασμα;
β) πώς αισθάνονται οι Πάτμιοι εργάτες και πώς ο Κάσπαρ Χάουζερ στην ξενιτιά;
γ) Να συντάξετε έναν κατάλογο με τις λέξεις- εκφράσεις, οι οποίες αποδίδουν τα συναισθήματα των
μεταναστών για την πατρίδα τους και τη ξενιτιά και στα δύο κείμενα.
Πάτμιοι εργάτες στο Μπέρκλεϊ
Καταγκόμαστε εκ της
νήσου Πάτμου που ομοιάζει
μακρινόν άστρον της
θαλάσσης στο μυαλό μας.
Κι ήρθαμε ως εδώ,
πεινασμένοι λοτόμοι διατηρώντας
Όσα ίχνη ιταγκένιας
επιτρέπει
το αδηφάγο
και φρικώδες
Μπέρκλεϊ.
Πάτμιοι εργάτες στο Μπέρκλεϊ, Το σώμα της γραφής, 1982, Ποιήματα τομ. 1. (1991)
Σημ: ιταγκένια=ιθαγένεια
5. Ομόθεμα αποσπάσματα,
επίσης κατάλληλα για παράλληλα κείμενα, μπορεί να αντλήσει κανείς από τα
ακόλουθα λογοτεχνικά έργα:
· Σωτήρης Δημητρίου, Ν’ ακούω καλά το όνομά σου,
Αθήνα, Κέδρος, 1993.
· Στρατής Δούκας, Η ιστορία ενός αιχμαλώτου. Αθήνα, Κέδρος. 1980.
· Αντώνης Σουρούνης, Μερόνυχτα Φραγκφούρτης, Αθήνα, Ύψιλον.1982
