- Τι είναι το αντικείμενο;
-Αντικείμενο ονομάζουμε αυτό, στο οποίο μεταβαίνει η ενέργεια του ρήματος (ή της μετοχής ή του απαρεμφάτου). Αλλιώς, τη λέξη, που δηλώνει τι ή ποιος δέχεται την ενέργεια του ρήματος.
▪ Π.χ. Νέα ελληνική : Σπάω το βάζο. ( το βάζο δέχεται την ενέργεια του ρήματος).
▪ Π.χ. Αρχαία Ελληνική: Τιμῶ τούς Ἕλληνας . ( οι Έλληνες δέχονται την ενέργεια του ρήματος.)
- Πώς το βρίσκω; Τι ερώτηση πρέπει να κάνω στο ρήμα;
-Ενώ για το υποκείμενο ρωτάω: ποιος ποια ποιο, για το αντικείμενο ρωτάω: τι. Πχ. Τιμῶ τούς Ἕλληνας . Ποιος; Απ: Ἐγώ = Υποκείμενο του ρήματος. Τι τιμῶ; Απ: τούς Ἕλληνας – Αντικείμενο.
3.Αντικείμενο έχουν όλα τα ρήματα; Δηλαδή, η ενέργεια κάθε ρήματος μεταβαίνει σε κάτι ή κάποιον άλλο; Όχι! Υπάρχουν ρήματα, τα οποία δηλώνουν ότι το υποκείμενο ενεργεί, αλλά η ενέργειά του παραμένει σ’ αυτό και δεν μεταβαίνει σε κάτι ή κάποιον άλλο.
▪ Π.χ. Νέα ελληνική :Τρέχω γρήγορα. ( το τρέξιμο, η ενέργεια του ρήματος παραμένει σε μένα (στο υποκείμενο «εγώ» και δεν μεταβαίνει σε κάτι ή κάποιον άλλο). Προσοχή ! Η λέξη- το επίρρημα γρήγορα δηλώνει πώς τρέχω, όχι τι τρέχω.
▪ Π.χ. Αρχαία Ελληνική: . Κλέαρχος ἐκοιμήθη ( η ενέργεια του ύπνου παραμένει στο υποκείμενο.)
4.Πώς ονομάζονται τα ρήματα με αντικείμενο και πώς τα ρήματα χωρίς αντικείμενο;
Μεταβατικά (μεταβαίνει η ενέργεια) ↔ Αμετάβατα (δεν μεταβαίνει η ενέργεια).
- Σε τι πτώση τίθεται το αντικείμενο:
Το αντικείμενο τίθεται αποκλειστικά και μόνο σε κάποια από τις παρακάτω πτώσεις: γενική, αιτιατική, δοτική. Αυτές οι πτώσεις ονομάζονται πλάγιες. Όπως πλαγίως πετάει ο αϊτός μου.
- Ένα ρήμα συντάσσεται με αντικείμενο σε γενική σε μία πρόταση και ίσως σε αιτιατική σε μία άλλη πρόταση;
Όχι, Κάθε ρήμα συντάσσεται με μία συγκεκριμένη πτώση, ανάλογα με τη σημασία του. Π.χ. Ρήματα που δηλώνουν συμμετοχή ή επιτυχία ή έναρξη κ.ά συντάσσονται με αντικείμενο σε γενική. Π.χ. Μετεσχήκαμεν δέτῶν ἱερῶν.
- Τι μέρος του λόγου μπορεί να είναι το αντικείμενο;
Ουσιαστικό Τιμῶ τόν Σωκράτην ● Ουσιαστικοποιημένο επίθετο(επίθετο με άρθρο): Τιμῶ τούς νέους ● Αντωνυμία (συνήθως δεικτική):Τιμῶ τοῦτον. Τιμῶ σε ●Μετοχή με άρθρο : Τιμῶ τούς δυστυχοῦντας ● Απαρέμφατο: Δύναμαι λέγειν. ● Δευτερεύουσα πρόταση : Λέγει ὅτι τήν πόλιν ἀγαπᾷ. ●Άρθρο + μέν/δε : Τόν μέν πιστεύει ὁ δικαστής.
- 8. Ένα μεταβατικό ρήμα πόσα αντικείμενα μπορεί να έχει;
Σε μερικά ρήματα αρκεί ένα αντικείμενο, για να δώσουν ένα πλήρες και ολοκληρωμένο νόημα. Π.χ. Κλέαρχος ὠφέλει τούς Ἕλληνας.
= Ο Κλέαρχος ωφελούσε τους Έλληνες.
Άλλα ρήματα όμως χρειάζονται 2 αντικείμενα, για να δώσουν ένα πλήρες και ολοκληρωμένο νόημα, το οποίο δεν αφήνει απορίες. Π.χ. Δίδωμι τῷ παιδίὑδρίαν.(=δίνω στο παιδί στάμνα). Δίδωμι =δίνω. ὑδρίαν= τι δίνω.——- τῷ παιδί= σε ποιον δίνω. Αν παραλείψω έστω και 1 αντικείμενο, το νόημα δεν είναι ολοκληρωμένο.
9. Πώς ονομάζονται τα ρήματα που τους αρκεί 1 αντικείμενο και πώς ονομάζονται τα ρήματα, που χρειάζονται 2 αντικείμενα;
– Μονόπτωτα. και Δίπτωτα
10.Εμείς με ποια θα ασχοληθούμε φέτος; Και ποια είναι τα περισσότερα;
Κυρίως με τα μονόπτωτα. Τα δίπτωτα διδάσκονται στη Β΄ γυμνασίου. Περισσότερα είναι τα μονόπτωτα.
11.Τα δίπτωτα είναι ρήματα με συγκεκριμένη σημασία, ώστε να τα αναγνωρίζουμε αμέσως; Δηλαδή, μπορεί κανείς να μάθει ποια ρήματα είναι δίπτωτα;
–Ναι. Δίπτωτα είναι κυρίως τα ρήματα που σημαίνουν δίνω ή έχουν συγγενική σημασία. Π.χ. υπόσχομαι, προσφέρω, παραχωρώ, αποκαλύπτω, χαρίζω, αποδεικνύω κ.λ.π. Για περισσότερες λεπτομέρειες ανατρέξτε στο Συντακτικό της Αρχ. Ελληνικής.
- Τι πρέπει να προσέχω, για να αναγνωρίσω το δίπτωτο ρήμα;
–Ελέγχω αν με το ένα αντικείμενο ολοκληρώνεται το νόημα, ή αν απαιτούνται 2 αντικείμενα.
- Πώς ονομάζονται τα δύο αντικείμενα του δίπτωτου ρήματος;
Το ένα άμεσο (αυτό που δέχεται πρώτο την ενέργεια του ρήματος) και το άλλο έμμεσο (αυτό που δέχεται κατόπιν την ενέργεια του ρήματος).
